Amortisman Hesaplama Programı
Pandemi koşullarından ötürü ekonomik yönden zarar gören birçok işletmenin varlığından söz edebiliriz. Değeri azalan ve eskime gösteren eşyalar ile ilgili muhasebe dönemlerine yararak gider payı olarak gösterebilmelerini sağlayan amortismandır. Amortisman, kelime anlamı olarak “ yıpranma payı ” olarak karşımıza çıkmaktadır. İşletmelerde demirbaş eşyalar genel olarak bir yıldan daha fazla kullanılabilmektedir. Bu süre içerisinde yıpranarak değer kaybedip olumsuz sonuçlar sunabilmektedir. Değer kaybını yaşayan bu durumlarda eşyaların kullanım süresi boyunca gider olarak yazılması son derece büyük gereklilik göstermektedir.
Duran varlılar vakit geçtikçe yıpranma ve eskime gösterebilmektedir. Aşınmaların görülmesi zaman yönünden kaçınılmaz olmaktadır. İşte amortisman, bu varlıkların yıpranma, aşınma ve eskime payı olarak değerlendirilmektedir. İşletmeler kullanmak adına aldığı maddi duran varlıklarını normal koşullar odağında bir seneden daha uzun süre boyunca kullanabilmektedir. İlgili varlığın ekonomik yöndeki değeri zaman geçtikçe azalma göstermektedir. Bu nedenden dolayı kullanım süresi, kısacası ekonomik ömrü maddi gider olacak şekilde kabul edilmektedir. Bu giderler mali dönemlere bölünmektedir. Bu şekilde hesaplama işlemleri gerçekleştirilmektedir. Bu sayede varlıklara kullandıkları muhasebe dönemlerine dağıtmak sureti ile gider yazılmış olmaktadır. Muhasebecinin kaidesi kavramı da yerine getirilmiş olacaktır.
Amortisman Çeşitleri
Yaygın bir şekilde amortismanın kullanıldığını görebilmekteyiz. Amortisman çeşitlerinin üçe ayrıldığını söyleyebiliriz. Bu türler, normal amortisman, fevkalade amortisman ve azalmakta olan bakiyeler yöntemi şeklindedir.
Normal amortisman, belirlenen eşyaya sabit bir amortisman oranı uygulamaktadır. Tutar/ varlığın ekonomik ömrü formülü ile birlikte hesaplamaları sağlamaktadır. Bundan dolayı eşit tutarlı amortisman olarak da isimlendirilebilmektedir. Fevkalade amortisman; sel, deprem, yangın, fırtına ve bunlara benzerlik gösteren doğal afetlerin yaşandığı koşullarda kaybedilen varlıklara da amortisman uygulanmaktadır. Bu tarz konularda varlıkların belirli bir kısmının amortize edildiğini söyleyebiliriz.
Gider hesaplamaları, her yıl için devreden hesap defter değeri üzerinden hesaplanmaların gerçekleştirildiğini söyleyebiliriz.
Amortisman Hesaplamaları Nasıl Yapılır?
Amortisman ayırma koşullarına değinecek olursak eğer, amortisman ayırma koşulları belirli bir maddi varlığın işletmede fazla kullanılabilir durumda olması ile alakalıdır. Yıpranma, aşınma ya da eskime nedeni ile kıymetinin azalma göstermesi, değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması durumu olarak değerlendirilmektedir.
Amortismana tabi tutulan bütün maddi varlıklar, Maliye Bakanlığı’ na iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkat noktasına alarak tespit ve ilan ettiği oranların üzerinden hesaplamalarını gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Amortisman ayırma koşulları, belirli bir maddi varlığın işletmede bir seneden daha fazla kullanılması mümkün bir halde olması, yıpranma, aşınma ya da diğer olumsuzluk içeren eskime durumları nedeni ile kıymetinin azalma göstermesi, değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır halde bulunması şeklindedir.
Hesaplama taşınamaz mallar adına gerçekleştirilmektedir. İşletmelerin hesap defterine kayıt edilmemiş halde taşınmaz olan amortisman oranları ise senelik olarak değerlendirilip hesaplanmaktadır. Amortisman ayırma işlemleri, Maliye Bakanlığı tarafınca belirlenerek yapılmaktadır. Hesaplanan amortismanların bedeli ise mutlaka işletmelerin gelir – gider defterlerinde kayıt altında tutulmalıdır. Bu oluşabilecek risklerin önüne geçilmesine yardımcı olan bir adım olacaktır. Oluşabilecek riskler de en aza indirgenecektir.
